Hadis Nedir?

Ebû Dâvûd (202/3-275) ve es-Sünen Adlı Eseri

   Ebû Dâvûd Süleyman b. el-Eş’âs b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî, 202 veya 203/818-819 yılında İran ile Afganistan arasındaki sınır bölgesi olan Sicistan’da doğdu. Hadis tahsiline orada başlayan Ebû Dâvûd, on sekiz yaşında ilim için seyahate çıkarak Bağdat, Basra, Mekke, Kûfe, Halep, Harran, Humus, Horasan, Belh ve Mısır gibi birçok ilim merkezlerinde bulundu ve devrin meşhur ilim adamlarından hadis rivayet etti. Kendisinden de, birçokları hadis rivayet etmiştir. Yirmi sene Tarsus’ta ikamet eden Ebû Dâvûd, beş altı yıl kadar da Basra’da yaşamış ve 275/889’da orada vefat etmiştir.¹³¹
   Ahkâm hadislerini toplamış olması sebebiyle muhtelif mezhep âlimlerince hüsn-i kabul gören Ebû Dâvûd’un es-Sünen’i, 40 kitab ve 1889 bâb içerir. Resûlullah’tan nakledilen 500.000 hadis yazdığını söyleyen müellif, eserini bunlardan toplam 4800 hadis seçerek tasnif ettiğini söylemişse de, Hattâbî’nin Meâlimü’s-Sünen adlı şerhiyle birlikte basılan beş nüshadaki hadis sayısı 5274’tür. Aradaki bu sayı farkı, aynı isnadla gelen mükerrer rivayetlerle, aynı konudaki farklı nakillerden kaynaklanmaktadır.¹³²
   es-Sünen’deki bâb başlıkları, daha çok o kısımda ele alınan konuları ifade ederken, bazen de Ebû Dâvûd’un fıkhî kanaatini yansıtacak niteliktedir. Müellif, bir konuda birçok sahîh hadis mevcut olsa bile, kitabın hacminin büyümemesi ve kitaptan istifadeyi kolaylaştırmak için bir bâb başlığı altında bir veya iki hadis verir, bütün tarikleri zikretmez. Gerekli gördüğü yerlerde, ya başkalarından naklen veya bizzat kendi görüşü olarak râvilere ilişkin bilgiler sunar, cerh ve tadilde bulunur. Bazen hadisin sebeb-i vürûdunu, ğarîb kelimelerini açıklar, hadis hakkında çeşitli bilgiler verir. Sünen-i Ebî Dâvûd’un diğer bir özelliği de hadislerin isnadlarından ziyade fıkhî hükümlerine önem vermiş olmasıdır. Bu nedenledir ki o, bir hadisi naklettikten sonra, onun diğer tariklerini, lafız farklarını, birbirinden farklı taraflarını göstermiştir.¹³³

*131 Bkz. Zehebî, Tezkiratü’lhuffâz, II, 591 vd.; Kandemir, M. Yaşar, “Ebû Dâvûd”, DİA, X, 119-121, Çakan, İ. Lütfi, Hadis Edebiyatı, s. 77-78.
*132 Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, s. 246-247.
*133 Bkz. Çakan, İ. Lütfi, Hadis Edebiyatı, s. 78-84; Uğur, Mücteba, Hadis İlimleri Edebiyatı, s. 279-280.